Pas starych gór i wyżyn ciągnie się na północ od Podkarpacia. To obszar o różnej genezie i historii geologicznej, który charakteryzuje się dużym bogactwem form. Sudety stanowią jego zachodnią część. Sudety przecięte są granicą z Czechami. Sudety były kilkakrotnie fałdowane i odmłodzone w okresie ruchów alpejskich. Obszar Sudetów obejmuje 9.000 km2 na terenie Polski, co stanowi 3% powierzchni kraju. Sudety zbudowane są z grup górskich o budowie zrębowej: płaskie wierzchowiny, strome stoki, różnorodne kształty to cechy charakterystyczne. Sudety są poprzedzielane rozległymi kotlinami (Kotlina Jeleniogórska, Kotlina Kłodzka). Najwyższymi masywami Sudetów na terenie Polski są Karkonosze (z najwyższym szczytem Śnieżka 1602 m n.p.m.) w obrębie Sudetów Zachodnich. Na północnym-wschodzie góry przechodzą w Przedgórze Sudeckie, które jest falistą równiną wyniesioną na wysokość 200-300 m n.p.m. Rzeźbę Przedgórza Sudeckiego urozmaicają pagóry twardzielcowe (Ślęża 719 m n.p.m.).

Na wschód od doliny górnej Odry leżą Wyżyny Polskie, wzniesione średnio 250-350 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem Wyżyny Śląskiej jest Góra Św. Anny (400 m n.p.m.). W środkowej części Wyżyna Śląska została silnie przekształcona (Wyżyna Katowicka). Ten obszar toGórnośląski Okręg Przemysłowy, czyli najbardziej uprzemysłowiona część Polski.

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska graniczy z Wyżyną Śląską stromą krawędzią. Jest to tzw. kuesta jurajska, w której względne wysokości osiągają 150 m. Wyżyna Krakowsko-Częstochowska ma formę wierzchowiny, która zrównana jest na wysokości 350-450 m n.p.m. Atrakcją są urozmaicające ją wystające ponad powierzchnię wapienne ostańce (najwyższe k. Ogrodzieńca 504 m, Ojcowa 502 m). Charakterystyczne są głębokie doliny o stromych, urwistych zboczach. Powszechnie występują tutaj formy krasowe (m.in. Dolina Prądnika).
     

 

Niecka Nidziańska (190-300 m n.p.m.) oddziela Wyżynę Krakowsko-Częstochowską od Kieleckiej (Kielecko-Sandomierskiej). Północna część Niecki Nidziańskiej tworzą wzgórza i pagóry na wysokości 300-400 m n.p.m. o łagodnej formie. W środkowej części Niecki znajdują się pasma starych Gór Świętokrzyskich, które wybijają się stromo ponad ogólny poziom. Góry te zbudowane są z kwarcytów, piaskowców, wapieni. Najwyższym pasmem tej części są Łysogóry (z Łysicą 612 m n.p.m.).

Wyżyna Sandomierska znajduje się w przedłużeniu Gór Świętokrzyskich, w kierunku południowo-wschodnim. Cechą charakterystyczną jej krajobrazu są wąwozy lessowe. Góry Pieprzowe to urwista krawędź Wyżyny Sandomierskiej znajdująca się nad doliną Wisły.

Pas Wyżyn Polskich jest przecięty z południa na północ doliną Wisły. Wyżyna Lubelska leży po wschodniej stronie doliny Wisły. Jest ona wyniesiona na wysokość 220-320 m n.p.m. Wyżyna Lubelska utworzona jest z pofałdowanej, pokrytej lessem wierzchowiny, którą rozcinają głębokie wąwozy. Tu i ówdzie pojawiają się łagodne garby i strome pagóry. Wał Roztocza o szerokości 15-20 km zamyka od południa Wyżynę Lubelską. Roztocze wynosi się ponad 350 m n.p.m. Najwyższym punktem na terenie Polski jest Wielki Dział 390 m n.p.m. Na wschód od Wyżyny Lubelskiej na teren Polski wchodzi fragment Wyżyny Zachodniowołyńskiej.